Rünlerin Avrupa'daki Kısa bir Tarihçesi:Dan Smith
Tarih: Aralık 06, 2004 - 11:25:08
Konu: YAZILAR / Genel


Rünlerin Avrupa'daki Kısa bir Tarihçesi: Dan Smith
Rünik alfabeler ilk olarak Roma zamanında Orta ve Batı Avrupa’da Alman Kabileleri arasında görüldü. Rünik harflerin pek çoğunun Yunan , Etrurya dili ve eski Roma alfabesi gibi farklı alfabelerden alındığı sanılmaktadır. Bazı Rünler ise eşi görülmemiş türlerdir. Taşlar üzerine kayıtlı en eski runik yazıtlar milattan sonra 2. yüzyıla dayansa da Rünik alfabelerin bundan birkaç yüzyıl öncesinden beri kullanılageldiği muhtemeldir.

Rünler oldukça pratik alfabelerdi ve gereklilikten dolayı ortaya çıkmışlardı. Roma dönemi Avrupa’sında yetişkinlerin pek çoğu çeşitli bıçaklara sahiptiler ve bu dönemde ahşap oymacılığı oldukça masraflı bir sanattı. Bu açıdan ahşaba (ve ileride taşlara) düz çizgiler halinde kolayca kazınılabilen bir alfabenin ortaya çıkması doğal bir gelişmeydi. Rünik yazılar genellikle sahiplerini yada kazındıkları yeri veya şeyi tanımlarlardı ve onları yazanlar (Rune-Masters) gibi belirgin farklılıklar taşırlardı.



Eski dönemlerde Rünlerin çok az yazım kuralı yada metodu vardı. Rünler soldan sağa , sağdan sola yada çaprazlama olarak (ilk satırda soldan sağa, sonraki satırda sağdan sola ve daha sonra yine tersi) yazılabilirlerdi. Avrupanın karanlık çağlarında Latin/Roma alfabesi daha fazla egemen oldukça Roma yazı tarzı olan soldan sağa yazma şekli kural haline geldi. Ayrıca, ilk dönemlerinde rün harfleri genellikle korunurdu. Rünler ve onların (ayna) sembolleri daima aynı fonatik değerleri taşırlardı.

Orjinal Alman Runik alfabesi 24 harften oluşuyordu. Bu alfabenin ilk altı harfi, genellikle rünleri tanımlamakta kullanılan, “FUTHARK” kelimesini meydana getirir. Rünler güneye, İskandinavya’ya doğru yayıldıkça bazı harfler atıldı ve alfabe onaltı harfe indirgendi. Milattan sonra 600 ve 400 yıllarında üç Alman kabilesi ( Angel’lar Saxon’lar ve Jute’lar) Britanya’yı istila ettiler. Rünleri de kendileriyle birlikte Britanya’ya getirdiler. İlk önceleri Britanya’da Anlglo-Saxon rünleri 32 harfe kadar çıktılar

Milattan sonra 800 yılında rünler daha çok batı, orta ve güney Avrupa’da kullanılmaktaydı. Vikingler rünleri batıya, Grönlend ve İzlanda’ya götürdüler. Doğu Avrupa’daki ticaret rünlerin Macaristan, Romanya, Polonya, ve Rusya’nın bazı bölümlerine yayılmasını sağladı. Buna mutakip yüzyıllarda , Hıristyanlık Avrupa’da benimsendikçe rünler popüleritesini yitirdi ve yerini Latin/Roma alfabesinin farklı türlerine bıraktı. Normandi istilasından önceki Anglo/Saxon İngilteresin’de kullanılan Latin/Roma alfabelerinin bazı versiyonları Rünik alfabenini üçüncü harfi olan "?" (thorn) gibi bazı rünik harfleri bünyesinde barındırıyordu. Orta çağ boyunca Hıristiyanlık Avrupa’ya hakim oldukça rünleri anlayabilen insanların sayısı gitgide azaldı

Druid dini mensupları gibi, pek çok Hıristyanlık dışı kişi ve gruplar günümüzde hala rünleri kullanmaktadırlar. Bu gruplar Hıristyan otoriteler tarafından baskıya uğramış ve yaşam tarzları değiştirilmişti. Rünleri okuyamayan kilise görevlileri, bunların şeytani güçleri ortaya çıkarmaya yarayan büyüler olduğunu düşünmüşlerdi. O dönemden beri rünlerin kötü bir imajı oluştu ve genellikle doğaüstü şeytani güçlerle ilişkilendirildiler. Bulunduğumuz yüzyılın başlarında Naziler rünleri kendi siyasal propogandaları ve askeri amaçları için kullandılar ve bu şekilde rünlerin kötü şöhretlerine katkıda bulunmuş oldular.

İşin aydınlık tarafında ise J. R. R. Tolkien’in “The Hobbit” adlı eserinde kullandığı Anglo/Saxon rünlerinin bir türü vardır. Tolkien rünleri Haritalarında ya da eserlerinin bazı baskılarındaki ciltlerinde kullandı. Tolkien rünleri, eserinde Cücelerin yazılarını yansıtmak için kullanmıştı. Aslında Cüceler farklı bir alfabe kullanıyorlardı (Cirth yada Angerthas diye anılan) Tolkien Cirth alfabesini, aynı “Orta Dünya”daki “Westron” gibi dilleri oluşturmak için İngilizceyi değiştirdiği gibi daha anlaşılır olan Anglo/Saxon rünleriyle değiştirdi.

Bugün rünlerle ilgilenen pek çok kimse iki gruba ayrılır. Bunların bir kısmı Hıristyanlık öncesi Avrupa tarihini ve de dillerini araştıran tarihçilerdir. Ya da Hıristyanlık öncesi Avrupa kültürünü doğaçlamak isteyen FRP/RPG (Role Playing Game/Fantastik Rol Yapma) oyuncularıdır.







Bu yazının bulunduğu yer: Yuzuklerin Efendisi / Turkiye LOTR / Turkey
http://www.yuzuklerinefendisi.com

Bu yazıyı bulabileceğiniz URL adresi:
http://www.yuzuklerinefendisi.com/article.php?sid=1753